Composteren

Composteren in een proces dat in de natuur voorkomt. Denk bijvoorbeeld aan de bladeren die in de herfst van de bomen vallen en in de lente langzaam verdwijnen in de strooisellaag. Verschillende organismen zoals wormen, springstaarten, pissebedden en bacteriën breken deze bladeren af. Met hun hulp kunnen we dat proces nabootsen.

Composteren is een voordelige manier om organische resten uit je tuin of keuken te verwerken tot een nieuwe grondstof: compost! 

Dit donkerbruin, naar bosgrond ruikend materiaal is een vitaminekuur voor je tuin. Het bevat mineralen die als voedsel dienen voor planten. Compost verbeterd de bodemsamenstelling zonder gebruik van kunstmeststoffen, maakt kleibodems luchtiger, houdt water beter vast en zoveel meer. Dit ‘zwarte goud’ zelf produceren van organische resten uit keuken en tuin biedt jou dus vele voordelen. Daarnaast bespaar je op tripjes naar het recyclagepark en de aankoop van dure kunstmeststoffen.

De (micro-)organismen kunnen niet van om het even wat compost maken. Onderstaande tabel geeft een overzicht van het afval dat thuis gecomposteerd kan worden en wat niet. Twijfel je toch?  Via de online composteerwijzer van Vlaco kan je opzoeken of iets wel of niet composteerbaar is.   

*Deze resten kan je niet thuiscomposteren in een bak of vat. Geef je bereide voedselresten mee in de gele zak met de huis aan huis ophaling, dan wordt dit in een professionele composteeringsinstallatie verwerkt tot compost. Mosselschelpen, botjes, houtskool, assen en de inhoud van je stofzuiger kunnen niet gecomposteerd worden en geef je mee met het huisvuil.

Je kan composteren op een composthoop of je kan gebruikmaken van diverse recipiënten: een compostbak, compostvat of wormenbak. 

Welk systeem je kiest hangt af van: de omvang van je tuin, de hoeveelheid te verwerken materiaal en je persoonlijke voorkeur. 

We kunnen je geen exacte datum geven. De snelheid van het composteerproces is afhankelijk van een aantal factoren. Zo spelen de aard van het materiaal, de weersomstandigheden en vooral ook het aantal omzettingen een rol.   
Onder ideale omstandigheden mag je rekenen dat je in de zomer, ongeveer 6 maanden na het opzetten van jouw composthoop of -bak, compost kan oogsten. Tijdens de winter loopt het proces trager en mag je rekenen op een composteringsproces van 9 maanden.   

Je kan zelf testen of je compost klaar is. Neem wat in de hand en kijk, ruik, voel. Goede compost heeft een kruimelige structuur, je kan het oorspronkelijk materiaal nauwelijks herkennen, er zitten amper compostorganismen in en de compost ruikt naar bosgrond. 

Je hebt aandachtig gesorteerd, zorgvuldig de verhouding van groen en bruin materiaal in het oog gehouden, geduldig gewacht en nu is je compost klaar. Hoe gebruik je je compost? 

• Moestuin: Bij aanleg aan onderhoud gebruik je compost om het humusgehalte in de bodem te verhogen. Groenten en fruit hebben voedingsstoffen nodig om te groeien. Daarnaast maakt compost de bodem luchtiger en wordt water beter vastgehouden. 

• Siertuin: Ook voor de siertuin biedt compost een vitaminekuur voor je vaste planten. Houdt er rekening mee dat niet elke plant een hoge compostgift nodig heeft. 

• Gazon: Je kan fijn gezeefde compost uitspreiden over je gazon. Zo heeft het gras voldoende voedingstoffen en blijft je gras langer groen doordat water wordt vastgehouden in de bodem. 

• Potgrond: Heb je oude potgrond staan, dan kan je daar nieuw leven in brengen door er rijpe compost onder te mengen. Ook kan je de grond in eigen tuin mengen met compost om potgrond te maken. Houd hierbij een verhouding van ¼ compost op ¾ aarde/oude potgrond aan. 

Wil je graag meer leren over composteren? Op regelmatige basis organiseert Limburg.net leerrijke workshops. Een overzicht vind je hier terug. Daarnaast vind je verschillende informatieve brochures en boeken op Vlaco.be. 

Waar zet ik mijn compostvat of -bak neer?

Start je compostvat of –bak op in de lente of zomer. In de winter komt het composteringsproces moeilijker op gang door lage temperaturen. 

De plaatsing van je compostbak of –vat is belangrijk. Dicht bij de keukendeur is het ook bij regenweer geen onoverkomelijk karwei het keukenafval naar het vat te brengen. Zorg er daarnaast voor dat je compostbak of –vat stabiel staat. Bijvoorbeeld door onder elke hoek van de compostbak een tegel te plaatsen. Begin een composthoop nooit in een put, want overtollig vocht en regenwater moeten vlot kunnen wegvloeien. Als ondergrond kies je best gewoon tuinaarde, een betonnen vloer of andere verharding zijn niet geschikt.

Groen en bruin materiaal?

De goed composteerbare fractie kunnen we onderverdelen in groen en bruin materiaal. Groen materiaal heeft weinig structuur, een hoog vochtgehalte en bevat veel voedingstoffen. Bruin materiaal kenmerken we als een structuurrijk, luchtig materiaal dat droog is en weinig voedingsstoffen bevat. Bij het composteren is het belangrijk dat deze twee componenten in verhouding met elkaar voorkomen. De compostorganismen hebben beide nodig om te voldoen aan hun noden: voedsel, vocht en lucht.

Hoe kan ik het afval luchtiger maken?

Vermijd grote hoeveelheden van hetzelfde materiaal. Heb je veel bruin materiaal zoals snoeihout? Leg dit op een droge plaats op een aparte hoop. Wanneer je veel groen materiaal hebt zoals fruit- en groenteresten, vermeng je dit met het snoeihout. Zo wordt je composterend materiaal niet te nat en blijven er voldoende opening voor luchtcirculatie.  

Grote stukken groen en bruin materiaal kan je verkleinen. Een stonk broccoli snij je in kleinere delen en takken kun je met een snoeischaar inkorten. 

Welke gereedschappen en hulpmiddelen heb ik nodig bij het composteren?

Dit hangt af van het composteringssysteem dat je kiest. Hoe groter jouw tuin, hoe steviger en verscheidener de gereedschappen zullen zijn. In elk geval heb je een takkenschaar en een snoeischaar nodig. Ook een kruiwagen is een handig instrument in de tuin. Voor het omzetten van jouw compost is een riek met 5 of 6 tanden het meest aangeraden. Wil je fijne compost, dan is ook een zeef handig.

Moet ik kalk toevoegen aan mijn compost?

Je zal wel eens horen zeggen dat je kalk of een compoststarter moet gebruiken, maar dat is verspilling van geld en heeft geen meerwaarde. Staat jouw composthoop, -bak of –vat op een geschikte plaats, is er voldoende voedsel, vocht en zuurstof aanwezig? Dan vinden de compostorganismen vanzelf hun weg. Wil je toch dat je compostvat sneller op gang komt? Vraag dan bij de buren om een emmertje halfverteerde compost. Voeg dat toe aan jouw vat of bak.

Beestjes?

Geen rede tot paniek: het kan zelfs de ervaren composteerders overkomen! Composteer enkel goed composteerbare materialen en de kans op vliegen en ratten is aanzienlijk kleiner. Brengen ratten toch regelmatig een bezoek, dan kan je je compostbak aan de binnenkant bekleed met stevig fijnmazige draad of kies je voor een compostvat met bodemplaat. Mieren zijn goede opruimers, dus laat hen rustig meehelpen bij de compostering. Fruitvliegjes kunnen zeker in de zomer in grote aantallen voorkomen. Ze zijn niet schadelijk en je kan hen eenvoudig verhinderen door het composterend materiaal af te dekken met dorre bladeren of karton. 

Waarom verloopt het composteringsproces niet zoals het hoort?

Hier zijn verschillende verklaringen voor:
 

• Het materiaal in jouw bak of vat is te nat of re droog: voeg bruin materiaal toe bij te nat materiaal (compostvat heeft een rottende geur) en voeg groen materiaal of water toe als het materiaal te droog is.
• Er is niet voldoende zuurstof aanwezig. Met een beluchtingsstok kan je lucht en dus ook zuurstof door de inhoud laten stromen.
• Zorg steeds voor een goede menging van nat (bv. keukenafval) en droog materiaal (bv. takjes en twijgjes).

Wil je graag meer leren over composteren? Op regelmatige basis organiseert Limburg.net leerrijke workshops. Een overzicht vind je hier terug. Daarnaast vind je verschillende informatieve brochures en boeken op Vlaco.be.