Composteren

Thuiscomposteren is niet alleen goed voor het milieu, eens je de kneepjes kent, spaar je al gauw heel wat tijd én geld uit. Allerhande micro-organismen en kleine ongewervelden doen immers het werk voor jou. Hiervoor hebben ze maar drie dingen nodig: voedsel, vocht en lucht.

De micro-organismen kunnen niet van om het even wat compost maken. Onderstaande tabel geeft een overzicht van het afval dat goed of niet composteerbaar is. Via de online composteerwijzer van Vlaco kan je ook opzoeken of iets op de composthoop gegooid mag worden of niet.  

Je kan bij het composteren de volgende 7 compostregels voor ogen houden. Ze helpen je al een heel eind op weg.
 

1. Start in het voorjaar, de zomer of de herfst.
2. Breng het organisch materiaal zo vers mogelijk op de composthoop.
3. Voeg geen te grof materiaal toe.
4. Meng het materiaal steeds.
5. Pas op voor grote hoeveelheden ineens.
6. Hou een oogje in het zeil: het proces verloopt sneller dan in de natuur.
7. Zorg voor een optimale beluchting.

Je kan de bladeren onder de bomen en struiken laten liggen en het opruimwerk aan de afbraakorganismen overlaten. Dat is het natuurlijke proces. Het bladerdek biedt dan ook bescherming aan de ondergrond. Bladeren die op paadjes, de oprit of op het gazon vallen, kun je in een open compostbak of aparte bladerhoop verzamelen en langzaam laten verteren tot bladcompost of bladgrond. Meng een deel hiervan met keukenafval en je zal zien dat het keukenafval vlotter in het composteringsproces opgenomen wordt.

Het compostvat zet je best op een zonnige plek. Het is handig wanneer het compostvat zich dicht bij de keukendeur bevindt, dan is het ook bij regenweer en wanneer het sneeuwt geen onoverkomelijk karwei het keukenafval naar het vat te brengen. Zorg ervoor dat de volledige bodemplaat op enkele stenen of tegels kan steunen zodat de bodemplaat niet in de aarde zakt. Zorg er tevens voor dat ook het midden van de plaat degelijk wordt ondersteund.

Wanneer je de resten van groenten en fruit in het vat brengt, zien ze er nog wel stevig en droog uit. Maar zodra de bacteriën de cellen beginnen op te breken, verandert dit snel in een natte boel. Vermijd dit door er al onmiddellijk andere materialen door te mengen, zoals stukjes hout, dorre stengels en blad. Je kan het ook het ook luchtiger maken met kartonnen eierdoosjes.

Hier zijn verschillende verklaringen voor:
 

• Waarschijnlijk was het organisch materiaal in jouw compostvat te nat. Met een beluchtingsstok kan je lucht en dus ook zuurstof door de inhoud kunnen laten stromen.
• Waarschijnlijk heb je het keukenafval onvoldoende vermengd met takjes en andere luchtige materialen of tuinafval. Door gebrek aan zuurstof is het delicate composteringsproces stilgevallen. Zorg steeds voor een goede menging van nat (bv. keukenafval) en droog materiaal (bv. takjes en twijgjes).

Let er dus in het vervolg op dat er voldoende lucht in de inhoud van jouw compostvat kan doordringen. Pas steeds op met het toevoegen van kletsnat materiaal, zeker wanneer je een grote hoeveelheid wilt toevoegen. Vermeng het steeds met droger materiaal.

We kunnen je geen exacte datum geven waarop je de inhoud van jouw compostbak als rijpe compost over jouw tuin kan uitstrooien. De snelheid is afhankelijk van een aantal factoren. Zo spelen de aard van het materiaal, de weersomstandigheden en vooral ook het aantal omzettingen een rol. 
Onder ideale omstandigheden mag je rekenen dat je in de zomer, ongeveer 6 maanden na het opzetten van jouw composthoop of compostbak, half verteerde tot verteerde compost kan oogsten. Tijdens de winter loopt het proces trager. In een strenge winter mag je rekenen op een composteringsproces van 9 maanden.

Omdat een composthoop in weer en wind ligt, zet je hem bij voorkeur op in de schaduw van een boom, liefst op een plek in de luwte, bijvoorbeeld naast elke grote struiken die de heersende winden temperen. Zorg dat je er gemakkelijk bij kunt. Begin een composthoop nooit in een put, want overtollig vocht en regenwater moeten vlot kunnen wegvloeien. Als ondergrond kies je best gewoon tuinaarde, een betonnen vloer of andere verharding zijn niet geschikt.

Je hoeft geen extra kalk toe te voegen in jouw composthoop. Ervaring leert ons dat compost zoals wij die nu kennen van nature meer dan voldoende kalk bevat. De zuurgraad of pH van compost ligt haast altijd tussen 7 en 8,5. Compost is dus allesbehalve zuur. Het toevoegen van kalk en bijvoorbeeld houtas maakt de compost onnodig kalkrijker, wat het milieu kan verstoren waarin de micro-organismen hun werk verrichten.

Dit hangt af van het composteringssysteem dat je kiest. Hoe groter jouw tuin, hoe steviger en verscheidener de gereedschappen zullen zijn. In elk geval heb je een takkenschaar en een snoeischaar nodig. Ook een kruiwagen is een handig instrument in de tuin. Voor het omzetten van jouw compost is een riek met 5 of 6 tanden het meest aangeraden. Er zal minder fijn materiaal tussen de dicher op elkaar staande tanden rijzelen.

Vooraleer je al jouw keukenafval in compostbak gooit, zorg je best voor een dikke laag kleine takjes, haagscheersel of bloemen van ongeveer 10 cm. Zo zorg je ervoor dat er nog steeds lucht kan circuleren. Voeg daarna pas het keukenafval toe. Probeer de natte, groene resten van groentesoepen en dergelijke steeds te vermengen met meer verhoute stukjes zodat het in het compostvat geen papje wordt en er toch nog wat lucht in kan doordringen

Thuiscomposteren kun je op verschillende manieren doen. Het kan via een gewone composthoop of je kan gebruik maken van diverse recipiënten: een compostvat, compostbak of composthoop.
 

• De composthoop: Composteren op een composthoop is de meest gekende manier van composteren. Een composthoop opzetten doet men best in één keer. Zorg ervoor dat hij voldoende groot is, dit bevordert de warmteontwikkeling. Meng de verschillende materialen zodanig met elkaar zodat overal in de hoop een voldoende vochtigheid en luchtigheid heerst.
   
• Het compostvat: Het compostvat uit kunststof bestaat uit een bodemplaat, de romp, het deksel en een controleluik. Het is voorzien van beluchtingsgaten en de geperforeerde bodemplaat geeft o.a. bodemorganismen toegang tot het vat. Onontbeerlijk bij het compostvat is een beluchtingsstok.
• De compostbak: Is jouw tuin meer dan een paar honderd vierkante meter groot of heb je grote hoeveelheden organisch afval in jouw tuin, dan is een compostbak een goede keuze. De meeste compostbakken worden gemaakt uit hout en zijn makkelijk te integreren in de tuin. Vaak volstaat wat afvalhout (paletten) om ze te construeren. Uiteraard zal hout rapper rot worden, toch is een levensduur van 5 jaar gemakkelijk haalbaar. En als onbehandeld hout gebruikt wordt, kan het perfect gerecycleerd worden. Let er bij de constructie op dat de voorkant verwijderbaar is. Dit laat je toe om het composterende materiaal gemakkelijk uit de bakken te halen en om te zetten. Momenteel zijn er ook compostbakken uit kunststof in de handel. De bakken zijn oerdegelijk en eenvoudig op te bouwen.